Gospodarka Uzbekistanu osiągnęła w zeszłym roku historyczny wynik , osiągając po raz pierwszy PKB 100 miliardów dolarów.
PKB Uzbekistanu wzrósł w pierwszej połowie 2024 r. o 6,4%, wobec 5,6% rok wcześniej. Dochody budżetowe wzrosły o 14% do 113 bln soum (8,8 mld USD), a wydatki sięgnęły 149,8 bln soum (11,6 mld USD). Obroty handlowe Uzbekistanu wzrosły o 8,5% do 31,8 mld USD, przy czym eksport wzrósł o 5,5%, a import o 10,6%. Inflacja w sierpniu ukształtowała się na poziomie 0,53%, czyli 10,47% r/r. W I półroczu 2024 r. średnie miesięczne raty kredytów hipotecznych wzrosły o 16% do 2,99 mln UZS. 22% kredytów hipotecznych zostało udzielonych osobom fizycznym o nieoficjalnych źródłach dochodu. Navoi Uranium JSC odpowiadało za 7% światowej produkcji uranu w 2023 r.
Według Światowej Rady Złota Uzbekistan wyprodukował 119,6 ton złota w 2023 roku, co czyni go dziesiątym co do wielkości producentem złota na świecie. Uzbekistan zapewnił sobie szóstą pozycję wśród krajów aktywnie zwiększających swoje rezerwy złota w latach 2013-2023 – wynika z raportu Światowej Rady Złota. W ciągu tej dekady Uzbekistan zwiększył swoje rezerwy złota o 154 tony, podkreślając wysiłki kraju na rzecz wzmocnienia swoich zasobów walutowych.
Uzbekistan wznowił sprzedaż złota w sierpniu po dwumiesięcznej przerwie, eksportując ten cenny metal o wartości 793 mln dolarów. Od początku roku eksport złota zbliżył się do 5 mld USD, choć oznacza to spadek o 11,5% rok do roku.
Dług państwa przekroczył 37 mld USD w I połowie 2024 r. i stanowił 33,2% PKB, większość środków trafiła na wsparcie budżetu państwa. Zadłużenie zagraniczne stanowiło 83%, a zadłużenie wewnętrzne 17%;
Rezerwy walutowe wzrosły o 4,7% z 37,4 mld USD do 39,2 mld USD, w tym 1,2 mld USD w złocie;
W ciągu pierwszych dziesięciu miesięcy tego roku wolumen przekazów pieniężnych do Uzbekistanu wyniósł 12,6 mld USD, co oznacza wzrost o 34% w porównaniu z tym samym okresem ubiegłego roku. Zostało to stwierdzone w krótkim przeglądzie transakcji walutowych osób fizycznych z Banku Centralnego.
W październiku migranci zarobkowi wysłali do republiki 1,36 miliarda dolarów, czyli o 28,3% więcej niż w analogicznym okresie 2023 roku. Rosja odpowiada za 78% wszystkich transferów (9,8 mld USD) – wzrost o 35%. Pozostałe transfery pochodziły z Kazachstanu (699 mln USD), Stanów Zjednoczonych (470 mln USD, +37%), Korei Południowej (458 mln USD, +71%), Turcji (331 mln USD), Wielkiej Brytanii (109 mln USD, +76%) i innych krajów.
Udział przemysłu motoryzacyjnego w przemyśle kraju wynosi 10%. W ciągu pierwszych 10 miesięcy 2024 roku wyprodukowano 338 tys. samochodów. Zlokalizowano 1 400 tys. typów komponentów. Należy zauważyć, że dzięki środkom ekonomicznym koszt własny w przemyśle spadł o 4%. Eksport wyniósł 455 mln dolarów.
W 2025 roku planuje wyprodukować 450 tys. samochodów i zwiększyć eksport do 700 mln dolarów. Planowane jest zacieśnienie współpracy z regionalnymi przedsiębiorstwami oraz zwiększenie lokalizacji. W szczególności planowana jest realizacja 63 projektów o wartości 325 mln USD w celu rozwoju produkcji 700 części.
W Dżizzakh wspólnie z chińskim BYD zbudowano fabrykę pojazdów elektrycznych. Obecnie produkowane są tam takie modele jak Chazor i Song Plus Champion. W najbliższych latach planowane jest poszerzenie gamy modelowej. W drugim etapie, kosztującym 300 mln dolarów, planowane jest zwiększenie wolumenu produkcji pojazdów elektrycznych do 200 tys. rocznie, a w trzecim etapie – do 500 tys.
Uzbekistan planuje przetwarzać rocznie do 300 000 ton miedzi na swoim rynku krajowym. Aby osiągnąć ten cel, kraj tworzy klastry, parki technologiczne i spółki joint venture skoncentrowane na produkcji wyrobów na bazie miedzi.
Jedną z takich inicjatyw jest klaster miedzi w Akhangaran, położony w obwodzie taszkienckim.
Projekt będzie obejmował etapową produkcję półprzewodników, komponentów mikroelektronicznych i innych produktów o wysokiej wartości dodanej. Surowce do realizacji tego projektu dostarczy Kompleks Górniczo-Metalurgiczny Ałmałyk (AMMC). W czerwcu AMMC ujawniło plany zwiększenia produkcji miedzi do 500 000 ton do 2031 roku, co stanowi znaczny skok w stosunku do obecnego poziomu produkcji wynoszącego około 150 000 ton.
Aby wesprzeć tę ekspansję, firma zamierza zainwestować 15 miliardów dolarów w nadchodzących latach. Pierwszy etap ma na celu zwiększenie produkcji miedzi katodowej o 300 000 ton, wykorzystując zagospodarowanie złoża „Yoshlik-1”.
Druga faza (2024-2028) zakłada zwiększenie produkcji do 400 000 ton, natomiast trzecia faza (2026-2030) zakłada łączną produkcję na poziomie 500 000 ton.
Uzbekistan celuje w 10 mln ton węgla w 2025 r. po rekordowej produkcji w 2024 r.
Uzbekkomir osiągnął historyczny kamień milowy w 2024 roku, wydobywając 6,7 mln ton węgla, co stanowi wzrost o 15% w porównaniu z rokiem poprzednim. Samo zagłębie węglowe Angren dostarczyło ponad 5,5 mln ton, przy czym Apartak po raz pierwszy przekroczył 1,2 mln ton. Produkcja węgla systematycznie rośnie, z 3,8 mln ton w 2019 r. do 6,55 mln ton w 2023 r. Uzbekistan dąży do osiągnięcia 10 mln ton do 2025 r., dzięki zaangażowaniu sektora prywatnego i ambitnym reformom prowadzonym przez prezydenta Mirzijojewa. Ogromne rezerwy węgla w tym kraju, wynoszące 2 mld ton, obiecują trwały wzrost na krajowych i regionalnych rynkach energii.
Inwestycje
Od 2017 roku kraj przyciągnął łącznie 188 miliardów dolarów inwestycji, w tym 87 miliardów dolarów inwestycji zagranicznych, zwiększając udział inwestycji w PKB do ponad 30%
W 2024 r. inwestycje wzrosły 1,3-krotnie, przekraczając 36 mld USD, co doprowadziło do uruchomienia 560 projektów o wartości 70 bilionów soumów.
W ciągu pierwszych dziesięciu miesięcy 2024 roku Uzbekistan pozyskał ponad 26 miliardów dolarów inwestycji zagranicznych – co stanowi 1,7-krotny wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim.
Z tej kwoty inwestycje bezpośrednie stanowiły 24 miliardy dolarów. Fundusze te umożliwiły uruchomienie 6300 przedsiębiorstw, wygenerowały dodatkowe 30 bilionów sum uzbeckich (UZS) w wartości i zwiększyły eksport o 305 milionów dolarów. Co najważniejsze, stworzono 163 000 miejsc pracy głownie w przemyśle i transporcie. Przewiduje się, że do końca roku 2024 inwestycje wyniosą dodatkowe 8,6 miliarda dolarów.
W czerwcu w Uzbekistanie odnotowano blisko 20-procentowy wzrost liczby przedsiębiorstw z inwestycjami zagranicznymi w porównaniu z rokiem poprzednim. Liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw z inwestycjami zagranicznymi wzrosła do 20 558, w porównaniu z 17 478 w tym samym okresie w 2023 roku.
Sektor handlu przoduje pod względem liczby firm z kapitałem zagranicznym – 4 833. Tuż za nim plasuje się sektor przemysłowy z 3 091 przedsiębiorstwami oraz sektor budowlany z 985 firmami. W sektorze informacji i komunikacji działają 954 przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym, a w sektorze zakwaterowania i usług gastronomicznych – 548. Sektor transportu i gospodarki magazynowej obejmuje 474 takie przedsiębiorstwa.
Handel zagraniczny Uzbekistanu przekroczy 60 miliardów dolarów w 2024 roku
Obroty handlu zagranicznego Uzbekistanu osiągnęły 59,36 mld USD w ciągu pierwszych 11 miesięcy 2024 r., co oznacza wzrost o 3,6% rok do roku, 24,22 mld USD eksportu (+4,4%) i 35,14 mld USD importu (+3%).
W eksporcie złoto (6,62 mld USD, -18,7%), towary przemysłowe niebędące złotem (3,88 mld USD, +3,6%), eksport tekstyliów osiągnął 2,6 mld USD, ze znacznym potencjałem do dalszego wzrostu, produkty spożywcze (1,97 mld USD, +19,8%). Eksport metali nieżelaznych wzrósł o 9,9% do 1 mld USD, podczas gdy eksport stali i żelaza spadł o 3,3% do 143,3 mln USD.
Eksport produktów chemicznych wzrósł o 28,1% do 1,06 mld USD. Eksport gazu wzrósł o 16,5% do 593,4 mln USD. Liderem importu były maszyny i urządzenia (12,15 mld USD, -8,1%) oraz paliwa (3,62 mld USD, +61%).
Największym partnerem handlowym Uzbekistanu pozostają Chiny, z obrotami w wysokości 8,01 mld USD, w tym 6,64 mld USD z importu. Na drugim miejscu plasuje się Rosja z 7,76 mld USD, co oznacza znaczny wzrost eksportu do Rosji na poziomie 2,45 mld USD. Inni kluczowi partnerzy to Kazachstan (2,63 mld USD), Turcja (1,95 mld USD) i Korea Południowa (1,3 mld USD). Warto zauważyć, że odnotowano nadwyżkę handlową z Francją, Afganistanem, Kirgistanem, Tadżykistanem i Pakistanem.
Na czele importu znajdują się produkty maszynowe, które wyniosły 8,98 mld USD (-0,4%). Import samochodów i komponentów znacznie spadł o 23,9% do 2,11 mld USD. Z kolei import sprzętu elektrycznego wzrósł o 50,8% do 1,33 mld USD.
Import towarów przemysłowych osiągnął poziom 3,83 mld USD (-3,3%), podczas gdy import produktów chemicznych spadł nieznacznie o 1,2% do 3,13 mld USD. Import paliw i smarów wzrósł o 85,1% do 2,76 mld USD, przy czym import gazu z Rosji i Turkmenistanu wzrósł prawie sześciokrotnie.
Sfera socjalna
Według danych Urzędu Statystycznego na dzień 1 października 2024 r. populacja Uzbekistanu wynosi 37,4 mln, co oznacza wzrost o 2,1% rok do roku. Tylko w tym roku kraj przybyło dodatkowo o 555 600 mieszkańców, co daje średnio 2 000 nowych obywateli dziennie.
Wzrost liczby ludności Uzbekistanu jest napędzany przez wysoki wskaźnik urodzeń, lepszą opiekę zdrowotną i spadającą śmiertelność. Te trendy demograficzne prawdopodobnie wpłyną na przyszłe strategie rządowe w zakresie planowania urbanistycznego, opieki zdrowotnej, edukacji i usług społecznych, aby sprostać rosnącemu popytowi.
W 2024 roku powstało 215 000 nowych rodzin, co oznacza, że popyt na mieszkania nadal gwałtownie rośnie. W 2023 roku zostało oddane do użytku w wielokondygnacyjnych budynkach mieszkalnych 100 000 mieszkań, a w 2024 roku zrealizowano budowę 120 000 mieszkań.
Cztery lata temu Uzbekistan rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę kampanię na rzecz redukcji ubóstwa, w ramach której 23% populacji – około 7,5 miliona osób – żyło poniżej granicy ubóstwa. Od tego czasu, pomimo wzrostu liczby ludności o 3,7 mln, poziom ubóstwa zmniejszył się.
Do końca 2023 r., dzięki zapewnieniu możliwości zarobkowych 3,5 mln osób, stopa ubóstwa została zmniejszona do 11%.
Ochrona socjalna zwiększyła się 4,5-krotnie, z 466 tys. do 2,2 mln osób. W 2023 r. na te działania przeznaczono łącznie 12,3 bln UZS (prawie 967 mln USD), a emerytury i świadczenia wzrosły 1,5-krotnie.
Aby wesprzeć przedsiębiorczość i projekty redukcji ubóstwa w mahallach, przeznaczono 35 bilionów UZS (2,8 mld USD) w pożyczkach preferencyjnych i 7 bilionów UZS (ponad 550 mln USD) w formie subsydiów.
Prognozy wzrostu gospodarczego Uzbekistanu 6,0% w 2025 r., 6,3% do 2027 r.
Rząd Uzbekistanu opublikował prognozę makroekonomiczną na 2025 r., przewidującą wzrost gospodarczy na poziomie 6,0%. Oczekuje się, że wzrost wyniesie 6,1% w 2026 r. i 6,3% w 2027 r. Dane te odzwierciedlają stały postęp we wszystkich kluczowych sektorach, wspierany przez ukierunkowane reformy i inwestycje, pomimo globalnych wyzwań gospodarczych i presji inflacyjnej.
Oczekuje się, że w 2025 wzrost we wszystkich sektorach gospodarki utrzyma się na wysokim poziomie, napędzany przez produkcję przemysłową, budownictwo, usługi rynkowe i rolnictwo. Minister Inwestycji, Przemysłu i Handlu przedstawił plany na 2025 r., w których zamierza przeznaczyć 43 mld USD na inwestycje w celu wsparcia ponad 300 dużych projektów i produkcji 662 konkurencyjnych nowych produktów.
Prezydent Mirzijojew zaproponował :
Sprzedaż udziałów skarbu państwa w 2 000 przedsiębiorstw.
Prywatyzację ponad 5 000 nieruchomości.
Rozpoczęcie IPO dla 16 największych przedsiębiorstw państwowych.
Produkcja przemysłowa: Prognozowany wzrost o 6,1%.
Budownictwo: Prognozowany wzrost o 14,2%, odzwierciedlający trwające projekty infrastrukturalne.
Usługi rynkowe: Przewiduje się wzrost o 14,5%, co podkreśla kluczową rolę sektora w dywersyfikacji gospodarczej.
Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo: Przewiduje się wzrost o 4,1%, utrzymujący stabilność pomimo globalnych wyzwań związanych z rolnictwem.
Obniżenie inflacji pozostaje jednym z głównych priorytetów polityki pieniężnej. Chociaż przewiduje się, że światowa inflacja będzie stale spadać, większość krajów, w tym Uzbekistan, może osiągnąć docelowy poziom dopiero w 2027 r. Oczekuje się, że stopa inflacji w Uzbekistanie spadnie z szacowanych 9% w 2024 r. do przedziału 5-6% w 2027 r. Poprawa ta jest zgodna z międzynarodowymi trendami i krajowymi reformami gospodarczymi mającymi na celu stabilizację cen.
Wzrost handlu i eksportu
Obroty handlowe Uzbekistanu będą stale rosły. Przewiduje się, że eksport towarów i usług osiągnie 71,2 mld USD w 2025 r., co oznacza wzrost o 6% w porównaniu z 2024 r. Wzrost ten odzwierciedla wysiłki rządu na rzecz wzmocnienia międzynarodowych stosunków handlowych i dywersyfikacji rynków eksportowych. W dziedzinie handlu zagranicznego utrzymują się wyzwania wynikające z globalnej złożoności gospodarczej, w tym zakłóceń w łańcuchach eksportowo-logistycznych i zmniejszonego popytu na kluczowych rynkach. Pomimo tych przeszkód rząd jest nadal zaangażowany w podwojenie rocznego eksportu do 45 miliardów dolarów do 2030 roku.
Kluczowe strategie obejmują:
• Terminowa realizacja projektów inwestycyjnych,
• Rozwój produkcji i usług o wysokiej wartości dodanej,
• Dywersyfikacja rynków eksportowych.
Inne:
Uzbekistan ustala opłaty licencyjne dla dostawców usług kryptowalutowych
Uzbekistan sformalizował opłaty państwowe za licencjonowanie dostawców usług kryptowalutowych, ze stawkami określonymi w podstawowych jednostkach obliczeniowych (BCU). Opłaty obejmują 73 400 BCU dla giełd kryptowalut, 3 000 BCU dla pul wydobywczych, 7 000 BCU dla depozytariuszy kryptowalut i 3 700 BCU dla sklepów z kryptowalutami. Przy obecnym BCU ustalonym na 375 000 UZS, opłaty te wynoszą miliardy UZS. Posunięcie to ma na celu uregulowanie rozwijającego się sektora kryptowalut po ostatnich przypadkach nieautoryzowanych transakcji, w tym oszustwa o wartości 2,6 miliona dolarów dokonanego przez 17-latka w Bucharze.
Uzbekistan przewodzi Azji Środkowej w adopcji kryptowalut, pnie się w światowym rankingu SPOŁECZEŃSTWO 15:18 102
Kraj wspiął się o 54 miejsca w indeksie, wzmocniony przez wspierające ramy regulacyjne i zwolnienia podatkowe dla transakcji kryptowalutowych za pośrednictwem licencjonowanych dostawców.
Ramy prawne Uzbekistanu pozwalają na przeprowadzanie operacji kryptowalutowych wyłącznie za pośrednictwem licencjonowanych dostawców, a wszystkie takie transakcje są zwolnione z podatku. Od października 2024 r. National Agency for Perspective Projects nadzoruje 15 licencjonowanych dostawców w kraju, o łącznym wolumenie transakcji przekraczającym 1 mld USD.
Około 500 000 Uzbeków – 1,46% populacji – posiada kryptowaluty. Od czasu wdrożenia przepisów dotyczących kryptowalut w 2022 r. sektor ten wpłacił do budżetu państwowego Uzbekistanu ponad 3 miliony dolarów.
Kraj rozwija również swoje inicjatywy związane z blockchainem i tokenizacją
Uzbekistan przedłuża bezcłowy import 60 produktów do 2026 r.
Aby zapewnić stabilność cen na rynkach konsumenckich, zerowa stawka celna na import oleju roślinnego, masła, jaj, bananów, owoców cytrusowych, mąki, jogurtu, niektórych rodzajów wyrobów cukierniczych, a także niektórych produktów higienicznych, została przedłużona do 1 stycznia 2026 r.
28 grudnia prezydent Uzbekistanu podpisał dekret zatytułowany „O dalszych środkach mających na celu zapewnienie równych warunków dla przedsiębiorców i uczciwego otoczenia konkurencyjnego”.
Zgodnie z dekretem, czas trwania zwolnienia z cła miał zastosowanie do produktów wymienionych w dekrecie prezydenckim nr. PF-145 z dnia 31 maja 2022 r. i dekret nr. PF-41 z dnia 23 marca 2023 r. został przedłużony do 1 stycznia 2026 r.
Środek ten ma na celu utrzymanie stabilności cen na rynkach konsumenckich.
Lista produktów, które mogą być importowane bezcłowo przez co najmniej kolejny rok, obejmuje ryby, masło, margarynę, śmietanę, mleko skondensowane, jajka, banany, kawę, herbatę, mąkę, jogurt, ser, twarożek, wyroby cukiernicze, dżemy, napoje bezalkoholowe, produkty do pielęgnacji włosów, niektóre artykuły higieniczne i inne.
Ponadto kontynuowany będzie również bezcłowy import świeżych lub suszonych daktyli, fig, ananasów, awokado, guawy, mango, orzechów kokosowych, jabłek, gruszek i pigwowców.
Na mocy odrębnej decyzji przedłużono również zerową stawkę celną na import olejów roślinnych do 1 stycznia 2026 r. Okres preferencyjny dla importu mięsa drobiowego nie został jednak przedłużony
wyniki procesu akcesyjnego Uzbekistanu do WTO w 2024 r.:
– 15 państw zakończyło negocjacje dwustronne, co daje łączną liczbę 22 negocjacji;
– przejście na początku 2024 r. do opracowania projektu sprawozdania grupy roboczej z rzeczowego podsumowania poruszonych kwestii;
– dwa posiedzenia grupy roboczej, dwa nieformalne spotkania w sprawie rolnictwa, oddzielne sesje na temat barier technicznych w handlu i środków sanitarnych i fitosanitarnych;
– przyjęcie ponad 30 aktów prawnych dedykowanych WTO, w tym 9 ustaw, 6 rezolucji prezydenckich, 12 rezolucji rządowych itp.;
– dwa wydarzenia międzynarodowe wspierane przez Bank Światowy, MFW i WTO w Taszkiencie i Waszyngtonie;
– Prezydent Mirzijojew dwukrotnie spotkał się z dyrektorem generalnym WTO w Taszkiencie 5 czerwca i 13 listopada w Baku;
Delegacja Uzbekistanu po raz pierwszy wzięła udział w MC13 w Abu Zabi na tak wysokim szczeblu;
Dyrektor WTO i USTR po raz pierwszy odwiedzili Uzbekistan.
Rok był owocny i historyczny, a rok 2025 niech będzie przynajmniej refleksją.
Od 1 kwietnia 2025 r. Uzbekistan podniesie akcyzę na produkty paliwowe, w tym benzynę i olej napędowy, średnio o 10 proc., zgodnie z poprawkami do kodeksu podatkowego powiązanymi z budżetem państwa na 2025 r. Jest to następstwo 12-procentowej podwyżki wprowadzonej na początku tego roku. Jednak od 1 stycznia 2025 r. akcyza na gaz ziemny spadnie z 20% do 12%. Dostosowania te są częścią polityki fiskalnej rządu mającej na celu zaspokojenie potrzeb budżetowych przy jednoczesnym zrównoważeniu opodatkowania paliw.
