Uzbekistan i Azja Centralna w 2023

Uzbekistan tak jak i Kazachstan i inne państwa Azji Środkowej  ponad trzy dekady po uzyskaniu niepodległości od Związku Radzieckiego, zaczynają wyłaniać się jako ważni regionalni aktorzy polityczni o których zabiegają w różny sposób inni, a nie jako obiekty ścierających się interesów i ambicji  wielkich Krajów. Wszystkie pięć krajów regionu  na nowo musi opisać i wdrożyć nowe relacje z coraz mocniejszymi Chinami, wojowniczą i dalej wpływową w Regionie Rosją , rosnącym napięciem w relacjach Zachód –Rosja i USA - Chiny.  Zwiększać koordynację i wspólnotowość polityki sąsiadów z Azji Centralnej i szukać nowych form internacjonalizacji  w relacjach z UE, Turcją , KAS czy ZEA. Pamiętajmy o tym kiedy omawiamy spotkania Kierownictw tych Państw z Putinem, Xi, Erdoganem , Blinkenem czy Kierownictwem Komisji Europejskiej. Pamiętajmy o tym  ze Ich droga do wolności, demokracji i rynku jest znacznie trudniejsza niż naszej Europy Centralnej.   

Państwa Azji Centralnej mają ugruntowaną pozycję gospodarczą i mają szeroki potencjał wzrostu. Potwierdzają to główne statystyki ekonomiczne.  Łączny PKB Azji Środkowej w 2022 r. wyniósł 397 mld USD .Od 2000 r. wzrósł  8,6-krotnie. Udział regionu w światowym PKB w parytecie siły nabywczej wzrósł 1,8-krotnie. W większości krajów regionu PKB per capita, wzrósł trzykrotnie. Populacja regionu licząca 79 milionów wzrosła od 2000 roku 1,4-krotnie, tworząc dynamicznie rosnący rynek zbytu i rosnącą liczebnie siłę roboczą. 

W latach 2000-2020 wzrost dochodów z eksportu, przekazów pieniężnych pracowników migrujących za pracą  i bezpośrednich inwestycji zagranicznych sprzyja wzrostowi dochodów i co szczególnie ważne  zmniejsza ubóstwo w Azji Środkowej. Średnia roczna stopa wzrostu gospodarczego w krajach Azji Środkowej wyniosła 6,2 procent, czyli szybciej niż w wielu krajach rozwijających się i ponad dwukrotnie szybciej niż na całym świecie. W tym okresie kraje wschodzące i cały świat odnotowały roczne stopy wzrostu odpowiednio 5,3% i 2,6%. 

W 2022 r. zagraniczny handel towarami w regionie wyniósł 211,2 mld USD i wzrósł 8,4-krotnie w stosunku do 2000. Wzajemny handel między krajami Azji Środkowej rośnie nawet szybciej niż ich całkowity handel zagraniczny. Udział wzajemnego handlu towarami w całkowitym handlu zagranicznym Azji Środkowej wzrósł z 6,4 proc. w 2014 r. do 10,6 proc. w 2022 r.

Tempo rozwoju handlu regionalnego wpływa na współpracę inwestycyjną . Priorytetowymi obszarami współpracy gospodarczej krajów regionu są rozwój infrastruktury i współpraca przemysłowa. Współpraca wewnątrzregionalna, wygaszanie konfliktów, porządkowanie spraw granicznych, porozumienia  w gospodarce wodnej   przyczynia się do pobudzenia produkcji przemysłowej i poprawy bezpieczeństwa żywnościowego regionu.

W 2021 r. wartość napływających BIZ w Azji Środkowej wyniosła ponad 211 mld USD. Od 2000 roku wzrosła ponad 17-krotnie.

Jednak  struktura BIZ , zarówno krajowa, jak i sektorowa, odzwierciedla ważne wyzwania. Brak otwartości niektórych krajów, ich oddalenie od głównych ośrodków gospodarczych oraz brak dostępu do mórz czy oceanów wpływają na postrzeganie Regionu przez międzynarodowych inwestorów. Relacja BIZ do PKB, z wyłączeniem inwestycji w sektory surowcowe, kształtuje się poniżej średniej światowej !.

 Kraje Azji Środkowej realizują na szeroką skalę programy państwowe i uczestniczą w ważnych inicjatywach międzynarodowych, które otwierają wyjątkowe możliwości wykorzystania potencjału gospodarczego regionu. Istnieje wiele ważnych programów oferowanych przez instytucje i banki międzynarodowe, takie jak Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju Islamski Bank Rozwoju, Eurazjatycki Bank Rozwoju, United Komisja Ekonomiczno-Społeczna Narodów Azji i Pacyfiku ,Organizacja Współpracy Gospodarczej i Szanghajska Organizacja Współpracy. Warto śledzić podpisywane porozumienia z tymi bankami i finansowymi instytucjami patrząc na polskie szanse wejścia na te rynki.

Gospodarka Uzbekistanu wzrosła o 5,5% w pierwszym kwartale a w I poł. 2023 r. tempo wzrostu PKB Uzbekistanu wyniosło 105,6% . To w obecnym czasie bardzo dobry wynik potwierdzający, ze otwarcie na świat i wdrożone przez Prezydenta reformy nawet w czasie dużych międzynarodowych napięć i gospodarczej niepewności okazały się skuteczne. Warto przyjrzeć się bliżej sytuacji w poszczególnych obszarach uzbeckiej gospodarki.

Według Urzędu Statystycznego sytuacja gospodarcza Republiki Uzbekistanu w okresie styczeń-czerwiec 2023 r. przedstawia się następująco :

• tempo wzrostu produktu krajowego brutto – 105,6%;
  • wskaźnik wzrostu wielkości produkcji przemysłowej – 105,6%;
  • tempo wzrostu robót budowlanych – 104,8%;
  • tempo wzrostu obrotów detalicznych – 106,9%;
  • tempo wzrostu usług rynkowych - 112,3%;
  • tempo wzrostu rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa – 103,8%;
  • tempo wzrostu obrotów handlu zagranicznego – 119,4%;
  • tempo wzrostu eksportu – 123%;
  • tempo wzrostu importu – 117%;
  • liczba działających przedsiębiorstw– 477 722;
  • dynamika przewozów ładunków w transporcie – 100,1%;
  • dynamika ruchu pasażerskiego w transporcie – 105,5%;
  • tempo wzrostu realnych dochodów ogółem ludności – 106,5%;
  • liczba ludności stałej (stan na 1 lipca 2023 r.) – 36 372,3 tys. osób.

Jesienią w Taszkiencie Międzyrządowa Komisja ds. Współpracy Gospodarczej Polska –Uzbekistan. Nie tylko w ramach prac Izby Przemysłowo-Handlowej Polska Azja to ważne i potrzebne bardzo spotkanie. Zapraszamy do tworzenia polskiej oferty na to spotkanie z licznymi firmami z Uzbekistanu. Zainteresowanych prosimy o kontakt na info@polandasia.com

Janusz Piechociński