Janusz Piechocinski Izba Polska Azja, Piechocinski Consulting
Szczyt UE -Azja Centralna .Gospodarz spotkania Uzbekistan. Współpraca handlowa, gospodarcza i inwestycyjna między Uzbekistanem a krajami UE
Szczyt „Azja Środkowa – Unia Europejska” odbędzie się w dniach 3-4 kwietnia2025 r. w Samarkandzie
Warto poznać Gospodarza tego spotkania Uzbekistan z którym Izba Polska Azja rozwinęła od 2016 roku bardzo silne relacje.
Współpraca handlowa i gospodarcza
W handlu zagranicznym Uzbekistanu Unia Europejska zajmuje trzecie miejsce wśród partnerów handlowych pod względem wielkości obrotów handlowych, eksportu i importu, po Chinach i Rosji. W 2024 r. udział państw UE w handlu zagranicznym Uzbekistanu wynosił: 9,7% w obrotach handlowych, 6,3% w eksporcie i 12% w imporcie.
Obroty handlowe Uzbekistanu z krajami UE w latach 2017-2024 wzrosły 2,4-krotnie z 2,6 mld USD do 6,4 mld USD, eksport wzrósł 3,6-krotnie z 472,3 mln USD do 1,7 mld USD, import wzrósł 2,2-krotnie z 2,2 mld USD do 4,7 mld USD. W latach 2017–2024 udział państw UE w całkowitych obrotach handlowych Uzbekistanu nieznacznie spadł z 9,9% do 9,7%, w eksporcie ogółem wzrósł z 3,8% do 6,3%, a w imporcie ogółem zmniejszył się z 15,5% do 12%. Spadek udziału UE w całkowitym przywozie Uzbekistanu nastąpił w wyniku reorientacji części przywozu z krajów UE do krajów azjatyckich. Jednocześnie zwiększyła się wielkość eksportu do krajów UE i jego udział w całkowitym eksporcie Uzbekistanu.
W 2024 r. w porównaniu z 2023 r. obroty handlowe Uzbekistanu z UE wzrosły o 5,2% z 6,1 mld USD do 6,4 mld USD, eksport wzrósł o 26,9% z 1,3 mld USD do 1,7 mld USD, import pozostał na niezmienionym poziomie 4,7 mld USD.
W 2024 r. eksport Uzbekistanu do krajów UE wyniósł 1,7 mld dolarów. Główny wolumen (54%) stanowiły produkty chemiczne – 877,4 mln USD, w tym pierwiastki promieniotwórcze (uran) – 775,3 mln USD, nawozy – 95,6 mln USD, różne siarczany i węglany – 2,5 mln USD. W 2024 r. do krajów UE trafiło 86 proc. całego eksportu uranu, ok. 27 proc. eksportu nawozów, 5 proc. wyrobów włókienniczych oraz 2,1 proc. produktów owocowych i warzywnych.
W 2024 r. import Uzbekistanu z krajów UE wyniósł 4,7 mld dolarów. Kraje UE są jednymi z głównych dostawców do Uzbekistanu „maszyn, urządzeń i środków transportu”, chemikaliów i innych produktów przemysłowych niezbędnych do rozwoju. W 2024 r. około 50% (2,3 mld USD) importu Uzbekistanu z krajów UE stanowiły „maszyny, sprzęt, pojazdy transportowe, towary elektryczne, instrumenty i sprzęt medyczny”, w tym samoloty (10 sztuk) o wartości 272,4 mln USD z Niemiec, Francji, Czech i Słowacji.
Drugą co do wielkości kategorią importu z krajów UE są produkty chemiczne (farmaceutyki, perfumy, kosmetyki i inne substancje chemiczne) – 1,2 mld USD (24,9% importu). Kraje UE odpowiadają za około 16% całkowitego importu do Uzbekistanu „maszyn, sprzętu i pojazdów transportowych”, w tym prawie wszystkie importowane samoloty cywilne, a także za 40% całkowitego importu farmaceutyków.
W 2024 r. główny udział w obrotach handlowych Uzbekistanu z krajami UE miały Niemcy: (19,1%), Francja (17,8%), Litwa (9,4%), Włochy (6,9%), Czechy (6,8%), Polska (6%), Łotwa (4,5%), Holandia (4,2%), Belgia (3,3%), Austria (3,3%), Słowenia (2,8%).
Współpraca inwestycyjna
W 2024 r. wolumen bezpośrednich inwestycji zagranicznych i pożyczek z krajów UE (w tym instytucji finansowych państw UE) wzrósł o 77% i wyniósł 4,1 mld USD (w 2023 r. – 2,3 mld USD). Jednocześnie w 2024 r. w porównaniu z 2017 r. roczny wolumen przyciąganych inwestycji z krajów UE wzrósł 18-krotnie (w 2017 r. – 222 mln USD, w 2018 r. – 324,1 mln USD).
Największy wolumen inwestycji w 2024 r. Niemcy – 1,4 mld USD, Holandia – 1,1 mld USD, Cypr – 858,9 mln USD, Czechy – 137,8 mln USD, Włochy – 99,8 mln USD, Szwecja – 97,5 mln USD.. W latach 2017–2024 łączny wolumen przyciągniętych inwestycji bezpośrednich i pożyczek z krajów UE (w tym od unijnych instytucji finansowych) wyniósł 12,4 mld USD.
W Uzbekistanie działa około tysiąca przedsiębiorstw z kapitałem z krajów UE.
Rozwój współpracy gospodarczej między Uzbekistanem a krajami UE ma znaczny potencjał i otwiera szerokie możliwości wzajemnie korzystnego partnerstwa. Uzbekistan jest zainteresowany przyciągnięciem europejskich inwestycji i zaawansowanych technologii w strategicznie ważnych sektorach, takich jak energia odnawialna, przemysł chemiczny i farmaceutyczny, rolnictwo i logistyka tran
Jednocześnie europejskie firmy zyskują możliwość rozszerzenia swojej obecności na nowych, obiecujących rynkach w Azji Środkowej, wzmacniając swoją pozycję w globalnych łańcuchach produkcyjnych. Równie ważne jest aktywne wykorzystanie przyznanego Uzbekistanowi statusu beneficjenta GSP+ w celu zwiększenia eksportu wysokiej jakości produktów rolnych i włókienniczych na rynki europejskie. Dalsza pomoc techniczna ze strony UE w zakresie certyfikacji, transformacji cyfrowej i przystąpienia do WTO zwiększy konkurencyjność uzbeckich towarów i usług, co z kolei wzmocni dwustronne więzi handlowe i gospodarcze. Wejście w życie nowej Umowy o wzmocnionym partnerstwie i współpracy między Uzbekistanem a UE, a także efektywne wykorzystanie europejskich programów wsparcia finansowego, mogą stać się ważnym bodźcem dla zrównoważonego rozwoju gospodarki Uzbekistanu.
Do obiecujących obszarów należą również wspólne projekty w zakresie infrastruktury turystycznej, uwzględniające preferencje turystów europejskich, które zapewnią wzrost przepływów turystycznych i przyczynią się do wzmocnienia więzi międzykulturowych między stronami.
Zbliżający się szczyt w Samarkandzie może stać się nie tylko symbolicznym, ale także praktycznie znaczącym krokiem w kierunku nowego poziomu współpracy, opartej na pragmatyzmie, obopólnych korzyściach i wspólnym zaangażowaniu na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Uzbekistan – działania Izby Przemysłowo-Handlowej Polska-Azja
Od samego początku istnienia Izby Polska-Azja funkcjonuje bardzo aktywnie Sekcja Azja Centralna i Kraje Kaukazu. Na bieżąco polski biznes i społeczeństwo są informowani o reformach politycznych, społecznych i gospodarczych w Uzbekistanie. Na stronie Izby Polska-Azja (www.polandasia.com) systematycznie umieszczane są informacje o wydarzeniach w Uzbekistanie, oceny sytuacji społeczno-gospodarczej, omówienie Programów Prezydenta i Rządu.
Systematycznie w czołowych gazetach i na głównych polskich portalach publikujemy liczne artykuły, prezentacje i materiały poświęcone rosnącej roli Uzbekistanu i Azji Centralnej. Na konferencjach, seminariach i targach przedstawiciele Izby Polska-Azja omawiają potencjał Uzbekistanu i Azji Centralnej.
Izba Polska-Azja współpracuje ściśle z Ambasadą Uzbekistanu w Warszawie. Wspólna organizacja spotkań, przygotowanie i przeprowadzenie konferencji, misji gospodarczych, spotkań z przedstawicielami uzbeckiego biznesu w Ambasadzie, na targach i wystawach, promocja oferty i produktów Uzbekistanu w Polsce i UE, a także przygotowanie polskich i uzbeckich firm do współpracy, procentuje wzrostem wymiany handlowej i rosnącą gotowością polskich firm do inwestowania, aby poprzez Uzbekistan wejść na rynki Azji Centralnej.
Izba Polska-Azja konsekwentnie, wraz z byłym Ambasadorem Bachromem Babajewem, a od 2023 roku z JE Amirsaidem Agzamhodżajewem i Dyrektorem Sekcji Ekonomicznej Ambasady Mirzokhidem Alikulovem, intensywnie współpracuje, czego efektem są rosnące kontrakty po każdych Targach Odzieży i Tkanin w Ptak Warsaw EXPO. Świetnym przykładem skuteczności wspólnego działania są efekty podpisanych nowych kontraktów na eksport wyrobów bawełnianych po Targach EXPO Ptak w grudniu 2023 roku – podpisano nowe umowy na ponad 32 mln USD.
Znacząca cześć przyjazdów grup uzbeckiego biznesu jest poprzedzona webinarami i wcześniejszą wymianą ofert, organizowanymi wspólnie przez Izbę Polska-Azja i Ambasadę. Należy podkreślić wielką aktywność Ambasady Uzbekistanu w dystrybucji ofert uzbeckich firm w kontaktach z polskim biznesem. W tym działaniu Izba Polska-Azja wspiera Ambasadę i Departament Ekonomiczny publikacjami na stronie i w bezpośredniej dystrybucji w ramach newsletteru i wysyłce do polskich firm.
Przykładowym efektem takiego działania było Mazowiecko-Uzbeckie Forum Gospodarcze – 21 lutego 2024 roku, którego celem było przedstawienie zasadniczych informacji rynkowych i omówienie praktycznych możliwości współpracy gospodarczej i zaangażowania inwestycyjnego w Uzbekistanie – w perspektywie organizacji proeksportowej i inwestycyjnej misji gospodarczej. Forum potwierdziło potrzebę umocnienia regionalizacji i aktywnego wsparcia władz regionalnych w procesie intensyfikacji współpracy gospodarczej i potrzebę aktywności administracji regionalnej w kontaktach biznesowych firm z Uzbekistanu i Polski.
Podczas Forum Gospodarczego Mazowsze-Uzbekistan Prezes Izby Polska-Azja J. Piechociński podpisał Porozumienie z Uzbecką Izbą Gospodarczą o wszechstronnej współpracy. Przeprowadzono też, z inicjatywy Ambasadora Uzbekistanu, wiele rozmów, spotkań wyjazdowych do firm i prezentacje możliwości uruchomienia w powołanym przez Izbę Polska-Azja we współpracy z GD Poland: Centrum Polska-Azja, sprzedażowo-promocyjnej ekspozycji dla produktów z Uzbekistanu kierowanych na rynek całej UE. Potencjał GD Poland to ponad 100 tysięcy metrów powierzchni sprzedażowo-wystawowej, 60 tysięcy powierzchni magazynowej, pełna obsługa celna, do Centrum dojeżdża codziennie 12-17 tysięcy kupców hurtowych z Polski, Niemiec, Czech, Słowacji, Bałkanów, Ukrainy, Rosji i Białorusi.
Wielokrotnie w rozmowach z przedstawicielami administracji i biznesu sygnalizowaliśmy wykorzystanie, ze względu na świetna opinię o Uzbekistanie wśród Polaków (pomoc Polakom w czasie II wojny światowej, pomoc w bezpiecznym powrocie żołnierzy NATO, w tym Polaków, z Afganistanu, zrozumienie dla budowy nowego, niepodległego Państwa), stworzenie z przyjaznej Polski hubu uzbeckiego wejścia do Unii Europejskiej, wykorzystując Jedwabny Kolejowy Szlak i wielkie możliwości współpracy sektorów polskiego i uzbeckiego TSL. Efektem tych rozmów i działań była decyzja Izby Gospodarczej Uzbekistanu o podpisaniu memorandum o współpracy z GD Poland, dwie misje do Taszkientu, Sahandryi I Ferganu.
